ბავშვის წინასასკოლო ასაკი ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ეტაპია მისი განვითარების პროცესში. ამ პერიოდში ბავშვი იწყებს იმპულსებისა და გრძნობების დამოუკიდებლად მართვას, თუმცა ეს პროცესი ხშირად მოითხოვს დროს, მოთმინებას და სწორი მიდგომების გამოყენებას.
როგორ სწავლობს ბავშვი თვითრეგულაციას?
თვითრეგულაციის უნარი ვითარდება ბავშვის სოციალური გამოცდილების, მეხსიერების გაუმჯობესებისა და გარემოსგან მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე. არსებობს რამდენიმე ძირითადი ფაქტორი, რომლებიც ამ უნარების ჩამოყალიბებაში ეხმარება:
1. ქცევის შედეგის გაცნობიერება და გათვლა
ბავშვი თავის წარსულ გამოცდილებაზე დაყრდნობით სწავლობს იმპულსების მართვას. მაგალითად, თუ მან თანატოლებთან თამაშისას დაანგრია აშენებული კუბები და ამის გამო თამაში შეწყდა, მომავალში შეეცდება მოერგოს ამ სიტუაციას და მოერიდოს მსგავსი ქცევას.
მიუხედავად ამისა, ამ ასაკში ბავშვებს ჯერ კიდევ უჭირთ იმპულსების მუდმივი კონტროლი, რაც ნორმალური პროცესია.
2. გამოცდილების კატეგორიზაცია
ბავშვი იწყებს სხვადასხვა ცხოვრებისეული სიტუაციის კატეგორიზაციას და სწავლობს, როგორ მოიქცეს მსგავს შემთხვევებში. მაგალითად, თუ ბავშვმა იცის, რომ წინა ძიძამ გარკვეული წესები დააწესა, მას შეუძლია მსგავსი მოლოდინი ჰქონდეს ახალ ძიძასთანაც.
3. შინაგანი საუბარი
საკუთარ თავთან საუბარი წინასასკოლო ასაკის ბავშვებისთვის ძალიან დამახასიათებელია. ეს მათ ეხმარება სიტუაციის გააზრებასა და ქცევის დაგეგმვაში.
მშობლებმა და აღმზრდელებმა უნდა წაახალისონ ეს მიდგომა, რადგან ბავშვი ასეთ დროს საკუთარ თავს ახსენებს, რა არის სწორი და რა – არა.
4. სოციალური მოლოდინების გაცნობიერება
ბავშვები თანდათან სწავლობენ, რომ ზოგიერთი ქცევა შესაძლოა არ იყოს მისაღები გარშემომყოფებისთვის. ისინი აცნობიერებენ, რომ კონკრეტული იმპულსური ქცევები არღვევს წესებს და შეიძლება გამოიწვიოს უარყოფითი რეაქციები გარშემომყოფებისგან.
როგორ დავეხმაროთ ბავშვს?
მშობლებისა და აღმზრდელების მხარდაჭერა გადამწყვეტ როლს ასრულებს ამ პროცესში. მნიშვნელოვანია, რომ ბავშვს მიეცეს უსაფრთხო სივრცე, სადაც მას შეეძლება ცდებისა და შეცდომების გზით საკუთარი ქცევის მართვის სწავლა.
გახსოვდეთ: ბავშვის თვითრეგულაციის უნარი ნელ-ნელა ვითარდება და ეს ბუნებრივი პროცესია. მთავარია მოთმინება და სწორი კომუნიკაცია.
ბავშვის ქცევის რეგულირება და თვითკონტროლის განვითარება მისი დამოუკიდებლობისკენ გადადგმული ერთ-ერთი პირველი ნაბიჯია. მშობლებისა და გარემოს მხარდაჭერა ამ პროცესში ხელს უწყობს ბავშვის ფსიქოლოგიურ და ემოციურ განვითარებას.
