ბავშვებში პოზიტიური დისციპლინა გულისხმობს ზრდის პროცესს, სადაც ბავშვები სწავლობენ პასუხისმგებლობას, ემპათიას, და წესების დაცვას ჯანსაღი და მხარდამჭერი გარემოს ფარგლებში. ქვემოთ მოცემულია რეკომენდაციები, რომლებიც მშობლებსა და აღმზრდელებს დაეხმარება ამ პროცესის მართვაში:
პოზიტიური ურთიერთობის შექმნა
- მშობლისა და ბავშვის ურთიერთობა უნდა იყოს ნდობაზე დაფუძნებული: ბავშვმა უნდა იგრძნოს, რომ მშობელი მისი მხარდამჭერია და უპირობოდ უყვარს.
- დაიცავით აქტიური მოსმენის პრინციპები: მიაქციეთ ყურადღება ბავშვის ემოციებს და გაუგეთ მის საჭიროებებს. ეს ეხმარება ბავშვებს მათი აზრებისა და გრძნობების გამოხატვაში.
- გახდით მაგალითი: ბავშვები ხშირად სწავლობენ მშობლების ქცევაზე დაკვირვებით. ამიტომ, თქვენ თვითონ უნდა აჩვენოთ პატივისცემა, თავშეკავება და დადებითი კომუნიკაციის უნარები.
მკაფიო წესების და მოლოდინების ფორმულირება
- შექმენით მარტივი და გასაგები წესები: გამოიყენეთ პოზიტიური ენა, მაგალითად, „გთხოვ, ითამაშე სათამაშოებით“ ნაცვლად „არ გადააყარო სათამაშოები“.
- განმარტეთ წესების მიზანი: აუხსენით ბავშვს, რატომ არის მნიშვნელოვანი კონკრეტული წესი ან ქცევა.
- ცხოვრებისეული სიტუაციების გამოყენება: თამაშების ან ყოველდღიური აქტივობების დროს, ბავშვებს ასწავლეთ წესების მნიშვნელობა.
ემოციების მართვის სწავლება
- აუხსენით ემოციების მნიშვნელობა: დაეხმარეთ ბავშვს გრძნობების ამოცნობასა და მათი სახელდებაში (მაგ., „ვხედავ, გაბრაზებული ხარ, როცა შენი სათამაშო დაკარგე“).
- დაეხმარეთ ემოციების ჯანსაღად გამოხატვაში: შესთავაზეთ სტრატეგიები, როგორ მოიქცნენ, როცა გაბრაზებულები ან დაღლილები არიან (მაგ., ღრმად სუნთქვა, ხატვა, საყვარელი აქტივობა).
თანმიმდევრულობა და სტაბილურობა
- იყავით თანმიმდევრული: ბავშვებს სჭირდებათ სტაბილური წესები და თანმიმდევრული პასუხები ქცევებზე.
- გაითვალისწინეთ ასაკობრივი თავისებურებები: ბავშვის ასაკს და განვითარების ეტაპის შესაბამისი მოლოდინები უნდა გქონდეთ.
- არ შეცვალოთ წესები უეცრად: უცვლელი გარემო ხელს უწყობს უსაფრთხოების შეგრძნებას.
მოტივაციის და წახალისების გამოყენება
- შექება კონკრეტული ქცევისთვის: შეაქეთ ბავშვი, როცა ის სწორად იქცევა. გამოიყენეთ ფრაზები, როგორიცაა „ძალიან მომეწონა, როგორ დამეხმარე სათამაშოების მოწესრიგებაში“.
- წახალისება უფრო ეფექტურია, ვიდრე დასჯა: გამოიყენეთ პოზიტიური წახალისება, მაგალითად, მცირე ჯილდოები ან დამატებითი დრო საყვარელი აქტივობისთვის.
- სწავლება შეცდომების მაგალითზე: შეცდომები ბავშვებისთვის მნიშვნელოვანი სწავლების მომენტია. მაგალითად, „რა შეგვიძლია ვისწავლოთ იმ შემთხვევიდან, როცა დააგვიანე?“
ალტერნატივების შეთავაზება უარყოფითი ქცევისას
- შესთავაზეთ არჩევანი: ბავშვს მიეცით საშუალება, იგრძნოს პასუხისმგებლობა თავის ქმედებებზე. მაგალითად, „შეგიძლია ან შენი სათამაშოები აალაგო, ან წიგნები დაალაგო.“
- გამოიყენეთ ბუნებრივი შედეგები: თუ ბავშვი არ ასრულებს თავის ვალდებულებებს, განიხილეთ რა ბუნებრივი შედეგი მოჰყვება ამას (მაგ., თუ სათამაშოებს არ ალაგებს, მათზე თამაშის დრო შემცირდება).
დროის გაკონტროლება
- შესვენება (Time-out): გამოიყენეთ როგორც დამშვიდების საშუალება, არა როგორც სასჯელი. აუხსენით ბავშვს, რომ ეს დრო ემოციების დამშვიდებას ეხმარება.
- სტრუქტურირებული დღის განრიგი: ბავშვები უფრო მშვიდად გრძნობენ თავს, როცა მათ დღე წინასწარ დაგეგმილია და იციან, რა ელოდებათ მთელი დღის მანძილზე.
პატივისცემის კულტურის ჩამოყალიბება
- პატივისცემით ესაუბრეთ ბავშვებს: მოერიდეთ ყვირილს და დამამცირებელ ტონს.
- ასწავლეთ სხვისი საზღვრების პატივისცემა: მაგალითად, თამაშის დროს სხვა ბავშვებთან მოქცევის წესები.
შემოქმედებითი მიდგომების გამოყენება
- თამაშით სწავლა: გამოიყენეთ თამაშები, რომ ასწავლოთ წესები, ემოციები და სოციალიზაცია.
- სიუჟეტური ისტორიის გამოყენება: ბავშვებს ხშირად სჭირდებათ მაგალითები. გამოიგონეთ ისტორიები, სადაც გმირები სწავლობენ სწორი ქცევის მოდელებს.
იყავით მომთმენი
- შეცდომები პროცესის ნაწილია: ბავშვებს დრო სჭირდებათ ახალი უნარების შესასწავლად.
- დაიცავით სიმშვიდე: თქვენი რეაქცია ბავშვის ქცევაზე მოდელი იქნება მისი ქცევისთვის.
